32 жыл бұрын, 1989 жылы 15 ақпанда Кеңес әскерлерінің соңғы колоннасы Ауған соғысын аяқтап, Ауған-кеңес шекарасын кесіп өтті. Бұл күн барлық қаза тапқан интернационалист жауынгерлерді еске алу күні.
22 мыңнан астам қазақстандық соғысқа қатысып, 900-ден астам адам қаза тапты, мыңдаған жас балалар жарақат алып, мүгедек болып оралды. Бұл оқиғалар 80-ші жылдары бұрынғы Лениногор, қазіргі Риддер қаласын да айналып өтпеді. 1979 жылдан 1989 жылға дейінгі Ауған соғысына 196 Лениногор – жасөспірімдер аттанды. Бесеуі Ауғанстан аумағынан қаза тапқан Кеңес әскерлерінің денелерін жеткізетін «Черный тюльпан» Ан-12 ұшағымен оралды.
Батырлар туралы Риддер тарихи-өлкетану мұражайының Тарих маманы Светлана Никифорова айтып берді. Оның айтуынша, Александр Мещеряков 1980 жылы 18 тамызда Коноваловский зиратында барлық әскери құрметпен жерленді. Ол 8 тамызда Калаи елді мекенінің ауданында ұрыста қаза тапты. Қайтыс болғаннан кейін «Қызыл Жұлдыз» орденімен марапатталды.
Тағы бір мырыш табыт сол зиратта 1980 жылы 2 желтоқсанда жер қойнауына табысталды. Сергей Мусохранов, қатардағы жауынгер, пулеметші шағын ауған елді-мекені Карезакта душмандармен теңсіз шайқаста қаза тапты. Ерлігі мен батылдығы үшін ол қайтыс болғаннан кейін «Қызыл Жұлдыз» орденімен марапатталды.
Обелискідегі фотосуреттен десантшының әскери формасындағы көк берет киген, көздері ойлы тағы бір жас жігіттің бейнесі көрінеді. Қарапайым қатардағы жауынгер, барлаушы Александр Беляев жауынгерлік тапсырманы орындау кезінде қайтыс болды, 1980 жылы 5 шілдеде Санги-Шанда кышлак аймағында ауыр жүк таситын бензин тасушылардың үлкен колоннасы үшін жолды қорғады. Александр қайтыс болғаннан кейін «Қызыл Жұлдыз» орденімен марапатталды.
1982 жылы 25 шілдеде әскери-десанттық әскерлер құрамындағы ұрыс операцияларының бірінде Владимир Байгачев минадан қайтыс болды. Ерлігі мен батырлығы үшін ол қайтыс болғаннан кейін «Жауынгерлік еңбегі үшін» медалімен марапатталды. Бұл медаль әскери ортада бұйрықтардан жоғары бағаланады, өйткені бұл медаль тек жеке ерлігі мен ұрыстағы батылдығы үшін ұсынылады.
1981 жылы 10 желтоқсанда Сергей Степанов соңғы сапарға аттанды, ол командирді құтқарып, Кунар провинциясындағы каласти-Кази кышлак аймағында мерген оғынан қайтыс болды. Ұрыста көрсеткен ерлігі үшін ол қайтыс болғаннан кейін «Қызыл Жұлдыз» орденімен марапатталды.
– Ауған соғысы кешегі Кеңес оқушыларының иығына түсті. Олар өздерін өте абыройлы көрсете білді, өздерін тек батыл ғана емес, сонымен
қатар ең күрделі жауынгерлік техниканы кәсіби меңгеруге қабілетті тамаша жауынгер ретінде көрсете білді, – дейді Светлана Никифорова.
Бүгін Риддер интернационалист-жауынгерлері басқа ұйымдармен бірлесіп, өскелең ұрпаққа патриоттық тәрбие беру бойынша үлкен жұмыс жүргізуде. Жыл сайын кеңес әскерлері Ауғанстаннан шығарылған күні төрт бала жерленген Коноваловский зиратында естелік акция өткізіледі. Мәдениет сарайында жыл сайын сарбаздар мен ауған әндерінің фестивалі, ал кешке ауғандықтар саябағында «өз шырағыңды жақ» акциясы өтеді.
2007 жылдың 5 мамырында ауғандықтар алаңында «ескерткіш тас» қойылды, ал 2013 жылдың 5 шілдесінде қаза тапқан интернационалист-жауынгерлерге арналған ескерткіш салтанатты түрде ашылды. Риддер музейінде батырлардың жеке заттары, хаттары, құжаттары, наградалары, фотосуреттері сақтаулы.
-Қайғылы Ауған соғысы біздің еліміздің тарихында біздің балаларымыздың жауынгерлік ерлігінің дәлелі, жауынгер – интернационалистердің табандылығының символы болып қала береді, – деп атап өтті Светлана Никифорова. – Ұлдарының жүректерінде жанқиярлық пен рухтың ұлылығын тәрбиелеген ата-аналарға тағзым. Біз қаза тапқандар туралы естеліктерді сақтауға және аман қалғандарға алғыс білдіруге міндеттіміз.
Ал Өскемен гарнизонында әскери техникалық мектептің жеке құрамы ардагер-интернационалистермен кездесу өткізді.
Салтанатты іс-шара карантиндік шаралар талаптарын сақтай отырып, әскери техникалық мектептің акт залында өтті. Интернационалист-ардагерлер Мұрат Байсылбаев, Марат Сабырбаев, Асқар Нажинов Ауған соғысының отты жылдарындағы әскери қызметі туралы айтып, қызықты сәттерімен бөлісті.
Кездесу барысында ардагер – интернационалист Асқар Нажинов курсанттарға әскерге аттанар алдында осы әскери-техникалық мектепте оқығанын, 6 ай бойы білім мен жүргізуші куәлігін алғанын және бұл білім әскерде пайдалы болғанын айтты.
Әскери техникалық мектептің курсанттары өз өнерлерін көрсетті және ардагер қонақтарға концерттік бағдарлама ұсынды. Курсанттар жалынды рухпен Бача әнін, сондай-ақ домбырада «Ата толғауы» күйін орындады.
– Ерлік пен батырлықтың үлгісін көрсете отырып, Сіздер құрмет пен марапат туралы ойламадыңыз. Қазір Сіздер бүгінгі сарбаздарға, сондай-ақ жас ұрпаққа үлгі болып отырсыздар. Жастарды патриоттыққа тәрбиелеуге, қоғамдағы келісім мен тұрақтылықты сақтауға қосқан Сіздердің үлестеріңіз баға жетпес, – деді әскери техникалық мектептің директоры запастағы полковник Жанболат Молдағалиев.